انواع بیماری های کبد،علائم،درمان و پیشگیری بیماریهای کبد
کبد یا جگر اندام مهمی در بدن است که بدون آن ادامه حیات غیرممکن است. پانکراس(لوزالمعده) و کبد، نقش مهمی در هضم و متابولیسم مواد غذایی به‌عهده دارند. کیسه‌ی صفرا نیز اگر چه اندامی مهم است، ولی بدن به‌خوبی خود را با فقدان آن، تطبیق می‌دهد. آگاهی از ساختمان و عملکرد این اندام‌ها بسیار مهم و با ارزش است.
فیزیولوژی و عملکرد کبد:
کبد به وزن تقریبی 1500 گرم، بزرگترین غده‌ی بدن است و دو لوب اصلی، راست و چپ دارد.
کبد از دو منبع خونی تغذیه می شود:
شریان کبدی، که یک سوم خون کبد را تامین می‌کند و از آئورت منشا می‌گیرد، و ورید باب که دو سوم خون کبد را تامین می‌کند و خون گرفته شده از لوله ی گوارش را به آن می‌رساند. مجموعه‌ای از مجاری صفراوی نیز در کبد وجود دارند که صفرا (که منشأ آن سلول های کبدی است) از طریق این مجاری خارج می‌شود.
کبد قادر به تولید مجدد خود می‌باشد. وجود 20- 10 درصد از کل کبد برای ادامه‌ی حیات کافی است؛ ولی با خارج کردن آن از بدن، مرگ در عرض24 ساعت اتفاق می‌افتد. کبد برای انجام بیشتر اعمال متابولیک بدن ضروری بوده و بیش از 500 عمل مختلف را انجام می‌دهد.
وظایف کبد عبارت‌اند از:
– متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی؛
– ذخیره و فعال کردن ویتامین‌ها و مواد معدنی؛
– تبدیل آمونیاک به اوره؛
– متابولیسم استروئیدها؛
– عمل کردن به‌عنوان یک صافی؛برای محافظت در برابر سیل مواد مضری که به خون سرازیر می‌شوند.
کبد صفرا تولید می‌کند، نمک‌های صفراوی برای هضم و جذب چربی و ویتامین‌های محلول در چربی استفاده می‌شوند و بیلی روبین محصول نهایی انهدام گلبول‌های قرمز، در کبد ترکیب شده و از طریق صفرا دفع می‌شود.
انواع بیماری های کبد
بیماری کبد چرب
انباشته شدن ذخایر چربى غنى از استرهاى کلسترول در کبد. این حالت ممکن است در نتیجه تعدادى از عوامل شامل کمبود یا نبود عوامل لیپوتروپیک، مسمومیت کبد در اثر فسفر، کلروفروم و سایر ترکیبات کلرینه شده و متعاقب عفونت‌هاى مزمن هم‌چون سل، بیمارى‌هاى متابولیک نظیر دیابت یا چندین ناهنجارى تغذیه‌اى هم‌چون کواشیورکور، الکلیسم مزمن و کمبود ویتامین E به‌وجود آید.
علائم و نشانه ها کبد چرب
در بیماری کبد چرب، کبد معمولا علامت خاصی ندارد و به دنبال انجام آزمایشات دوره‌ای، اختلال در آنزیم‌های آن مشخص می شود و یا این که در زمان انجام سونوگرافی به علل دیگر، ابتلا به کبد چرب نیز تشخیص داده می شود. البته اختلالات آنزیمی در کبد چرب معمولا خفیف است و در اکثر موارد موجب افزایش مختصر در آنزیم‌های کبدی می شود. در برخی موارد این بیماری با علایمی مانند خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم همراه است.
علل و عوامل خطرساز کبد چرب
بیماری کبد چرب ممکن است به علت گرسنگی کشیدن، چاقی، سوءتغذیه یا در نتیجه جراحی میان‌بر زدن معده برای لاغرشدن رخ دهد. یک علت عمده بیماری کبد چرب چاقی است، بنابراین توصیه می شود که افراد یک رژیم غذایی سالم و با ترکیب متعادلی از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربیها را مصرف کنند.
درمان بیماری کبد چرب
برای درمان و بهبود کبد چرب باید اختلالات زمینه ساز درمان شوند. در حال حاضر درمان بر روی مهار مشکلات طبی واختلالاتی که زمینه ساز کبد چرب هستند، متمرکز است. داروهای جدید مختلفی مانند متفورمین برای درمان کبد چرب عرضه شده‌اند که تاثیر قطعی آنها ثابت نشده‌است. ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم و مفید است، ولی کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید می‌کند. در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده وداروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می کنند مانند :متفورمین موجب بهبود آنزیم‌های کبدی می شوند .ویتامین E با دوز ۴۰۰میلی گرم در روز باعث کاهش آسیب به سلولهای کبدی و بهبود آنزیم‌های کبدی می شود، ولی چون با خطر افزایش بیماری های قلبی همراه است، مصرف دراز مدت آن توصیه نمی شود .در کودکان علل زمینه‌ای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس،کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.
پیشگیری از کبد چرب
کنترل وزن و داشتن رژیم غذایی متعادل که در آن میوه و سبزیجات گنجانده شده باشد. مهار مشکلات طبی واختلالاتی که زمینه ساز کبد چرب هستند
بیماری سیروز کبدی
سیروز کبدی(Alcoholic liver) یا التهاب شدید کبد از نظر آسیب‌شناسی (پاتولوژی) خصوصیات معینی دارد که با طیفی از نمودهای بالینی مشخص همراه است. پارانشیم کبد یک ضایعه مزمن غیر قابل برگشت را نشان می‌دهد.ابن ضایعات ناشی از بافت‌مردگی (نکروز) سلولهای کبدی، کلاپس شبکه حمایتی رتیکولی و بنابر این رسوب بافت همبند، تغییر شکل بستر رگ‌ها و بازسازی ندولی پارانشیم باقی‌مانده کبد هستند. این روند پاتولوژیک یک مسیر نهایی شایع در انواع بسیاری از آسیب‌های کبدی مزمن می‌باشد. تظاهرات بالینی سیروز بجای اینکه نتیجه علت بیماری کبدی باشند اغلب نشان‌دهنده شدت صدمه کبدی می‌باشند.
علائم و نشانه ها سیروز کبدی
: بیماران سیروتیک اکثراً علائم مختصری دارند. دو مشکل عمده ای که در نهایت باعث ایجاد علائم در این ها می شود، از دست رفتن تدریجی عملکرد سلول کبدی به دلیل فرسودگی کبد و فیبروز (لیفی شدن) آن می باشد.
* بیماران ممکن است حالاتی مانند خستگی، ضعف، ناتوانی، بی اشتهایی، تهوع و یا کاهش وزن داشته باشند.
* با کاهش تدریجی عملکرد کبد، پروتئین کمتری در این عضو ساخته می شود؛ مثلا ساختن آلبومین که پروتئین مهم خون است کاهش یافته و در نتیجه در اثر کمبود آن آب در پاها تجمع می یابد که به آن ادم می گوییم و یا این که آب در شکم تجمع می یابد(آسیت). از طرفی کاهش پروتئین های انعقاد خون ایجاد کبودی در پوست بدن و خونریزی از سوراخ ها و مخاط های بدن را افزایش می دهد.
* در مراحل نهایی پوست ممکن است زرد شود که این دلیل رنگدانه های زرد صفراوی است و در بعضی افراد خارش پوست دلیل رسوب املاح صفراوی در زیر جلد است. شیوع بیشتر سنگ کیسه صفرا در این افراد به دلیل عدم وجود صفرای کافی در کیسه صفرا می باشد.
* کبد این افراد توانایی خنثی سازی سمومی که در خون ساخته و حمل می شوند را ندارد. این سموم باعث کاهش عملکرد ذهن و تغییرات شخصیتی و حتی خواب آلودگی و کما می شوند. ممکن است اولین علامت تجمع این سموم در مغز، بی توجهی به ظاهر شخصی خود، فراموشی، عدم تمرکز حواس و تغییر در عادت زمان خواب باشد (بی خوابی شبانه و چرت زدن روزانه).
به طور معمول داروها توسط کبد گرفته و از بدن پاک می گردند در بیماران سیروتیک روند پاکسازی بدن از داروها به کندی صورت می گیرد. لذا تأثیر داروها در بدن تا مدت های بیشتری می ماند لذا بیماران سیروتیک به عوارض جانبی داروها حساس تر می باشند.
* از مشکلات دیگر بیماران سیروتیک وضعیت فشار خون عروقی است که در کبد جریان دارند. به طور طبیعی خون از روده ها و طحال از طریق ورید باب وارد کبد می شود. ولی در این بیماران این جریان خون کند می شود و باعث بالا رفتن فشار در ورید باب می گردد. این مسئله باعث توقف جریان طبیعی خون گردیده و باعث بزرگ شدن طحال شده از طرفی خون از جریانات فرعی اطراف کبد سعی به فرار دارد که این امر باعث می شود در بعضی از نواحی بدن واریس های متورم ایجاد شود از جمله ایجاد واریس مری و معده و ایجاد واریس مقعدی و واریس اطراف ناف.
یادآوری می شود شیوع هموروئید در بیماران سیروتیک ربطی به بالا رفتن فشار ورید باب ندارد.
واریس مری و معده گاه خطرساز شده و منجر به خونریزی می گردند در این صورت بیمار در معرض خطر جدی قرار گرفته و پزشک باید فوراً خون ریزی را به صورتی بند آورد.
علل و عوامل خطرساز سیروز کبدی
سیروز علل زیادی دارد. در ایالات متحده شایعترین علت آن مصرف مشروبات الکلی است و در کشور ما ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C و D می‌باشد که التبه درصدی از آنها بدلیل هپاتیت مزمن به سیروز ختم می‌شوند.تعداد کمتری نیز به دنبال بیماریهای ارثی مانند فیبروزکیستیک، کمبود آنزیمی بنام 1- الفاآنتیتریپسین، گالاکتوزومی و بیماری ذخیرهای گلیکوژن به سیروز مبتلا می‌شوند.
دو نوع اختلال ارثی نیز می‌تواند ایجاد سیروز کند که یکی ویلسون بدلیل ذخیره مس و دیگری هموکروماتوز بدلیل ذخیره آهن می‌باشد. در بیماران ویلسونی مس در انساجی مانند مغز و کلیه ها و قرینه رسوب می‌کند.در هموکروماتوز آهن زیادی جذب می‌شود و در انساجی مانند لوزالمعده، پوست، مخاط روده، قلب، غدد داخلی و کبد رسوب می‌کند. از علل دیگر سیروز انسداد طولانی مدت مجاری صفراوی بهر دلیل می‌باشد. در واقع مجاری صفراوی حامل صفرا از کبد به رودهها جهت هضم چربیها می‌باشند.
•در اطفال علت سیروز انسداد مادرزادی این مجاری است که به اترزی مجاری مشهور است. دراین حالت باعث برگشت صفرا به کبد و آسیب کبدی میگردد. البته بوسیله جراحی می‌توان این مجاری را باز کرد و به بیماران کمک کرد.
•در بزرگسالان مجاری صفراوی ممکن است بدلایلی ملتهب و دچار انسداد شوند از جمله این دلایل بیماری سیروز صفراوی اولیه است. نوع دیگر سیروز صفراوی بدلیل عمل جراحی کیسه صفرا می‌باشد که به دنبال آن مجرای صفراوی بدلیل عمل جراحی آسیب میبینند. از علل غیر شایع دیگر واکنش شدید به بعضی داروها و یا مصرف طولانی مدت بعضی داروها و سموم محیطی و نیز نارسائی احتقانی قلب که باعث احتقان کبد و در نهایت سیروز میگردد.
درمان بیماری سیروز کبدی
درمان سیروز، توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلولهای کبدی است. توقف مصرف الکل می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در صورتی که بیمار هپاتیت داشته باشد پزشک ممکن است در مواردی با دادن کورتون بطور محدود یا داروهای ضد ویروسی آسیب کبدی را کاهش دهد.
دارو ممکن است بعضی علائم بیمار سیروتیک را مانند خارش رفع یا کاهش دهد. ادم و آسیت (احتباس مایع)را می‌توان با کاهش مصرف نمک غذایی کم کرد. داروهای مدر (ادرارآور) می‌توانند مایعات اضافی بدن را کاهش دهند و از ایجاد ادم جلوگیری کنند. تغییرات عملکرد ذهنی که درجریان سیروز ممکن است رخ دهد با رژیم غذایی و دارو تا حدودی قابل اصلاح می‌باشد. بطور مثال کاهش مصرف پروتئین روزانه به همراه مصرف شربت مسهل مثل لاکتولوز که از جذب سریع سموم (که باید در کبد خنثی میشد) از روده جلوگیری می‌کند، به بهتر شدن وضعیت ذهنی کمک می‌کند، دو مشکل عمده در بیماران سیروتیک یکی نارسائی کامل کبد و دیگری خونریزی بدلیل بالا رفتن فشار وریدباب است. پزشک ممکن است جهت کاهش این فشار از داروهای کاهنده فشار خون مانند ایندرال جهت کاهش فشار وریدباب استفاده کند، در صورتی که از واریسهای معده و مری خونریزی رخ دهد، فوراً پزشک با تزریق یک داروی مسدد عروقی (اسکلروزان) از طریق آندوسکوپ که یک لوله قابل انعطاف می‌باشد و از طریق دهان وارد می‌شود، می‌تواند خونریزی را بند آورد. در شرایط بحرانی چاره نهائی انجام عمل جراحی شنت برای تغییر مسیر خون از وریدباب به جای دیگر است (شنت پورتوکاو) و یا انجام پیوند کبد خواهد بود. اکثر بیماران سیروتیک سالها سلامت زندگی می‌کنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولاً درمان می‌شوند و بعضی از آنها بطور موفقیتآمیز با کبد پیوند شده زندگی می‌کنند.
پیشگیری از سیروز کبدی
پرهیز از مصرف الکل ، تغذیه سالم و مصرف متعادل چربی و گوشت قرمز
بیماری هپاتیت ویروسی
هپاتیت ویروسی عبارت است از التهاب کبد در اثر یک ویروس. هپاتیت ویروسی انواع مختلفی دارد. شایعترین انواع آن هپاتیت A و B هستند. سایر انواع آن عبارتند از هپاتیت C ، D ، E ، G .
علائم و نشانه ها هپاتیت ویروسی
مراحل اولیه:
علایم شبیه آنفلوانزا، مثل تب، خستگی، تهوع، استفراغ، اسهال بی‌اشتهایی
چندین روز بعد:
زردی چشم‌ها و پوست در اثر تجمع بیلی‌روبین در خون
تیره شدن رنگ ادرار در اثر وارد شدن بیلی‌روبین اضافی به ادرار
اجابت مزاج روشن، به رنگ خاک رس، یا سفید
علل و عوامل خطرساز هپاتیت ویروسی
هپاتیت A و E :ویروس معمولاً از راه آب یا غذا وارد بدن می‌شود، خصوصاً صدف خام که توسط فاضلاب آلوده شده باشد.
هپاتیت B : معمولاً از راه آمیزشی، تزریق خون، و تزریق یا سرنگ آلوده انتقال می‌یابد. مادری که هپاتیت Bدارد ممکن است عفونت را به نوازش انتقال دهد. بعضی از موارد هم بدون دلیل مشخص و راه شناخته شده‌ای برای انتقال عفونت رخ داده‌اند.
هپاتیت C : معمولاً از راه تزریق موادمخدر داخل رگ، تزریق خون و سایر انواع مواجهه با خون یا محصولات خونی آلوده انتقال می‌یابد. البته در 40درصد از موارد، راه انتقال معلوم نیست.
هپاتیت D : به‌طور جداگانه از هپاتیت B نمی‌تواند رخ دهد.
هپاتیت G : الگوی انتقال مشابهی مثل هپاتیت C دارد؛ معمولاً از راه خون انتقال می‌یابد
مسافرت به مناطقی که بهداشت نامناسبی دارند.
بی‌بندوباری
تزریق موادمخدر داخل رگ
مصرف الکل
تزریق خون
کارکنان پزشکی و سایر حرفه‌های خطرزا
مهد کودک‌ها یا مراکز نگهداری
دیالیز
تغذیه نامناسب و وجود بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد
درمان بیماری هپاتیت ویروسی
بررسی‌های تشخیصی عبارتند از آزمایش خون برای شناسایی عفونت، بررسی‌های مربوط به کار کبد، و نمونه‌برداری از کبد در موارد شدید یا مزمن
اکثر بیماران هپاتیتی را می‌توان بدون خطر زیاد در منزل تحت مراقبت قرار داد. جداسازی کامل بیمار ضروری نیست، اما فرد بیمار باید وسایل جداگانه‌ای برای خوردن و آشامیدن داشته باشد یا از وسایل یک بار مصرف استفاده کند.
اگر هپاتیت دارید یا مراقبت از یک فرد هپاتیتی را به عهده دارید، دستان خود را خصوصاً پس از اجابت مزاج مرتباً و به دقت بشویید.
داروها:
برای درمان هپاتیت تعداد کمی داروی اختصاصی وجود دارد.
امکان دارد داروی ضد التهاب کورتیزونی در موارد شدید تجویز شود تا التهاب کبد کاهش یابد و علایم بهتر شوند.
برای هپاتیت B و C مزمن ممکن است آلفا ـ اینترفرون مورد استفاده قرار گیرد
پیشگیری هپاتیت ویروسی
از خطرات ذکر شده در بالا دوری کنید.
اگر با فرد هپاتیتی در تماس بوده‌اید، با پزشک خود در رابطه با تزریق گاما گلوبولین برای پیشگیری یا کاهش خطر هپاتیت مشورت کنید.
اگر در زمره افرادی هستید که خطر هپاتیت آنها را تهدید می‌کند، مثل کارکنان بیمارستان‌ها، دندانپزشکان و غیره، واکسن هپاتیت A و B را دریافت کنید. واکسن سایر انواع هپاتیت ویروسی در دست بررسی است. گاهی ممکن است ایمونوگلوبولین نیز لازم شود.
واکسیناسیون هپاتیت B برای همه نوزادان و شیرخواران
بیماری کبد چرب،انواع،علائم و درمان کبد چرب
بیماری کبد چرب
کبد چرب غیر الکلی یک التهاب کبدی است که در اثر تجمع بیش از اندازه ی چربی در بافت کبد ایجاد می شود. دربیماری کبد چرب تجمع بیش از حد چربی درکبد، گاه باعث اختلال در فعالیت طبیعی بافت کبد می گردد که می تواند سیر پیشرونده پیدا کند و باعث نارسایی کبد و یا سیروز کبدی گردد…
علت بیماری کبد چرب
اگرچه علت اصلی بیماری کبد چرب مشخص نیست، ولی به نظر می رسد این بیماری ارتباط نزدیک با برخی بیماری های متابولیک دارد که از آن جمله: چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون و دیابت را می توان نام برد. در درمان کبد چرب، کنترل این بیماری های زمینه ای بسیار موثر می باشد.گفته می شود مصرف زیاد انرژی باعث خواهد شد کبد نتواند سوخت و ساز طبیعی را انجام دهد و در نتیجه انرژی اضافی به صورت چربی در کبد ذخیره شود.
بیماری کبد چرب اغلب افراد را در سنین میانسالی مبتلا می کند. اکثر بیماران از افزایش وزن و چاقی به ویژه چاقی شکمی رنج می برند. همچنین می توانند دچار افزایش چربی های خون بوده و یا از مبتلایان به دیابت باشند.از آنجا که در سال های اخیر شیوع چاقی و بیماری های متابولیک در جوانان افزایش قابل توجهی یافته است، جوانانی که با چاقی و بیماری کبد چرب به پزشک مراجعه می نمایند، کم نیستند. البته باید ذکر کرد بیمارانی هستند که بدون داشتن هیچ کدام از عوامل خطر ذکر شده و بدون هیچ دلیل شناخته شده ای، مبتلا به کبد چرب می گردند.افزایش چربی در بدن که معمولا با چاقی شکمی همراه است، به همراه افزایش چربی های خون و افزایش فشار خون، همه از علائم مجموعه ای از اختلالات تحت نام “سندرم متابولیک” هستند که این سندرم دقیقا وابسته به مقاومت انسولین می باشد.
انواع بیماری کبد چرب
بیماری کبد چرب چند نوع است. در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل مصرف الکل رخ می‌دهد که در این صورت با وارد آوردن آسیب‌هایی به آنن امکان شکستن مولکول‌های چربی را گرفته، فرد را به مرور زمان دچار سیروز کبدی می‌کند.
در کسانی که الکل استفاده نمی‌کنند، نوع دیگری از آن مشاهده می‌شود که به کبد چرب غیرالکلی معروف است و به دلیل اختلال کار کبد یا تجمعع چربی ناشی از اضافه وزن در بافت آن رخ می‌دهد و فرد را دچار التهاب و سیروز، زخم و نارسایی کبدی می‌کند. مادران باردار هم ممکن است نوع دیگر این بیماری را مبتلا شوند که به کبد چرب بارداری معروف است. در این نوع از بیماری که از جمله موارد نادر محسوب می‌شود، کلیه‌ها هم دچار اختلالاتی می‌شود و احتمال خونریزی و به خطر افتادن جان مادر و جنین افزایش می‌یابد.
البته احتمال ابتلا به آن معمولا پس از سه ماهگی است که به دلیل تشابهات با برخی مراحل بارداری مثل حالت تهوع، استفراغ و زردی چهره ممکنن است دیر تشخیص داده شود و به همین دلیل توصیه شده پس از سه ماهگی حتما مادران باردار از نظر سلامت کبد و کلیه برای انجام آزمایش اقدام کنند.
علائم و شیوع بیماری کبد چرب
از آنجا که بیماری کبد چرب سیر پیشرونده دارد می تواند در مراحل اولیه بدون علامت باشد تا زمانی که تاثیرات منفی بر عملکرد کبد ایجاد نماید. در آن زمان علائمی از قبیل احساس ضعف، خستگی و کاهش وزن بروز می کنند.
از آنجا که سیر این بیماری مزمن است، شاید سال ها طول بکشد تا منجر به ایجاد سیروز کبدی (جایگزینی سلول های کبدی با سلول های فیبروز) و در نهایت نارسایی کبد گردد.
در نقطه مقابل، در موارد نادری به دلیل ناشناخته، سیر بیماری کبد چرب متوقف و یا حتی به حالت طبیعی باز می گردد، بدون آنکه درمان مشخصی انجام گرفته باشد.
بین 10 تا 30 درصد بزرگسالان در کشورهای پیشرفته مبتلا به بیماری کبد چرب هستند که معمولا شامل افراد چاق در سنین میانسالی است.
با توجه به شیوه زندگی اعم از نوع تغذیه و فعالیت بدنی، شیوع بیماری کبد چرب در کشورهای در حال توسعه به ویژه در جامعه شهری افزایش چشمگیری داشته است.
شیوع بیماری کبد چرب با افزایش سن، سیر صعودی می یابد. شیوع بیماری کبد چرب در آقایان دو برابر خانم ها می باشد که با افزایش سن، میزان شیوع در خانم ها به آقایان نزدیک می شود، به ویژه پس از یائسگی، شیوع بیماری کبد چرب در خانم ها سیر فزاینده ای دارد.
چاقی به تنهایی می‌تواند زمینه ساز کبد چرب باشد و عوامل ژنتیکی در کنار دیگر عوامل در ایجاد کبد چرب غیرالکلی دخیل است، در برخی بیمارانن افزایش چربی خون جزء LDL کلسترول در بیماران مبتلا رویت می‌شود که در درمان این افراد کم کردن LDL نقش موثری خواهد داشت. برخی افراد هستند که در آنها بیماریهای زمینه منجر به ابتلای آنها به کبد چرب غیر الکلی می‌شود مثل اختلال در متابولیسم و برخی هپاتیتهای مزمن هم ممکن است همرا با کبد چرب دیده شود مثل هپاتیت Bو C.»آسیب مزمن کبدی در بیمارانی که کبد چرب آنها همراه با التهاب باقی بماند دیده نمی‌شود، اما در عده ای که کبد چرب آنها همراه با التهابات است باعث آسیب مزمن به کبد آنها می‌شود و در برخی بیماران التهابات می تواند پیش رونده بوده و منجر به سیروز کبدی در فرد شود که سیروز کبدی معمولا در افرادی که چاقی مفرط دارند دیده می‌شود و حتی در برخی موارد عامل سیروز کبدی ناشناخته باقی می‌ماند، مثل کشور آمریکا.»
راه تشخیص کبد چرب
یکی از ساده ترین و ارزانترین روش تشخیص کبد چرب روش تصویربرداری می‌باشد که می تواند به تشخیص کبد چرب در بیماران کمک کند و در کنار آن انجام آزمایش‌ها برای آنزیم‌های کبدی در تشخیص التهاب ناشی از کبد چرب به ما کمک می‌کند و در موارد کمتر سی تی اسکن یا سایر روش تصویربرداری هم در تشخیص بیماری کبد چرب استفاده می‌شود.برای درمان کبد چرب به درمان علت زمینه ساز چه در مرحله التهاب کبد و چه غیر التهاب آن می توان اشاره کرد،« اگر بیماری زمینه عامل بروز کبد چرب در فرد باشد با درمان آن به درمان کبد چرب کمک می‌کنیم.»
عملا شناخته شده‌ترین روش برای درمان کبد چرب ورزش همراه با کاهش وزن است و حتی دیده شده در بیمارانی که کاهش وزن نداشته‌اند، ورزش نقش مهمی در بهبود کبد چرب را داشته است و در آخر استفاده از داروهای کاهنده قند خون در بیماران دیابتی و استفاده از داروهای کاهنده LDL در بیماران مبتلا به کلسترول از راه‌های مفید در کنار ورزش و کاهش وزن برای درمان کبد چرب است.
آیا کبد چرب قابل درمان است؟
آری. با کاهش وزن (در افراد چاق) یا تغییر در شیوه زندگی (افزایش فعالیت جسمانی، پیاده‌روی و …)، اصلاح رژیم غذایی، قطع مصرف مشروباتت الکلی، کنترل دقیق قند خون با کمک پزشک می‌توان در جهت درمان این بیماری نتیجه مطلوبی را به دست آورد.
در برخی موارد جهت کنترل این بیماری با توجه به شدت عارضه، از دارو استفاده می‌شود. داروهایی نظیر اورزوداکسی کولیک اسید، ویتامین E و متفورمین نیز در درمان آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته ذکر این نکته ضروری است که علی‌رغم تجویز دارو، هنوز هم کاهش وزن و تغییر در شیوه زندگی از ارکان اصلی درمان بیماری کبد چرب به شمار می‌روند.
آیا کبد چرب بیماری خطرناکی است؟
در اکثر موارد این بیماری خطرناک نیست. در صورت درمان نشدن به موقع در درازمدت مقادیر زیادی چربی در کبد رسوب می‌کند و موجب بروزز التهاب کبدی می‌شود. این بیماری ممکن است موجب ابتلا به سیروز در کبد شود بنابراین نباید نسبت به این عارضه بی‌تفاوت بود. مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد فشار خون متیل دوپا، داروهای مسکن مثل ایندومتاسین و … و داروهای ضد افسردگی از جمله ایمی پرامین می‌تواند به اختلال در آنزیم‌های کبدی منجر شود که با قطع آنها، میزان آنزیم‌ها طبیعی می‌شود.
نقش الکل در کبد چرب
در مطالعات انجام شده نقش مصرف الکل در ابتلا به کبد چرب، در انسان و حیوانات به اثبات رسیده است. مصرف همزمان الکل و غذاهای پرچربب این حالت را تشدید می‌کند. کبد چرب به طور شایع، به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل، حتی برای مدت زمان کوتاهی، دیده می‌شود.
رسوب چربی در کبد می‌تواند سبب خستگی، ضعف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس ناخوشی در شکم و بزرگی کبد شود. در موارد شدید، زردی نیز عارض می‌شود. باید توجه داشت که بی‌توجهی به لزوم قطع مصرف الکل می‌تواند سبب تخریب جدی کبد شود.
دیابت شیرین عامل کبد چرب
یکی از مهم‌ترین علل بروز بیماری کبد چرب، بیماری دیابت یا بیماری افزایش غیرطبیعی قند خون است. دیابت یا بیماری قند یکی از بیماریهای شایعع در جهان محسوب می‌شود. بیماری دیابت به دو دلیل در بدن ایجاد می‌شود؛ یکی اختلال یا نقص در هورمون انسولین – که از غده لوزالمعده انسان ترشح می‌شود- و دوم اختلال در جذب و مصرف انسولین توسط سلول بدن به دلیل مقاومت به آن است.
اگر سطح گلوکز خون به علل مختلف به طور غیرطبیعی بالا باشد، بیماری دیابت با علایم و نشانه‌های مانند پرادراری و دفع ادرار بیش از اندازه درر شب، نوشیدن مایعات زیاد برای رفع تشنگی شدید و خستگی مفرط بروز می‌کند. دیابت انواع مختلفی دارد که شایعترین انواع آن، دیابت نوع اول یا دیابت وابسته به انسولین است که در اثر ترشح نشدن انسولین ایجاد می‌شود و بیشتر در کودکان، نوجوانان و به طور کلی در افراد زیر 30 سال شایع است.
در دیابت نوع دوم یا دیابت غیر وابسته به انسولین، انسولین ترشح می‌شود ولی به عللی موثر واقع نمی‌شود. این نوع دیابت به دیابت بزرگسالان نیز معروف است. افراد بالای 40 سال، کسانی که استعداد چاقی دارند و افرادی که در خانواده آنان سابقه دیابت وجود دارد، بیش از دیگران در معرض این نوع از دیابت هستند.
دیابت اگر به خوبی کنترل نشود، عوارض متعددی را برای بیماری ایجاد می‌کند. یکی از این عوارض کبد چرب است. کبد چرب در دیابت نوع یکک شایع نیست ولی در نیمی از مبتلایان به دیابت نوع دو دیده می‌شود. علت ترشح چربی در کبد مبتلایان به دیابت قندی نوع دو، افزایش اسیدهای چرب با منشأ غذایی و متابولیسم مواد نشاسته‌ای و تبدیل آنها به اسیدهای چرب است.
دیابت بیماری است که در حال حاضر قابل درمان نیست ولی قابل کنترل است. با کنترل این بیماری از عوارض آن جلوگیری می‌شود. هدف از درمانن این بیماری، حفظ قند خون در دامنه طبیعی است و یکی از روش‌های درمانی آن، کنترل رژیم غذایی است. اگر چاق هستید، کم تحرک هستید و سابقه ابتلا به دیابت در خانواده به ویژه مادر و پدر دارید در معرض ابتلا به کبد چرب هستید.
نقش اختلالات چربی خون در کبد چرب
افزایش چربی‌های خون می‌توانند منجر به ابتلا به کبد چرب شوند. اختلالات چربی اغلب در افراد چاق و با سابقه بیماری دیابت در خانواده همراهه است ولی در برخی افراد لاغر نیز به دلیل سابقه خانوادگی دیده می‌شوند.
به منظور کاهش چربی‌های خون رعایت نکاتی مانند کاهش مصرف چربی اشباع شده در غذای مصرفی، زدودن کالری‌های اضافی، افزایش مصرفف فیبرهای غذایی، قطع مصرف الکل، قطع استعمال دخانیات، وجود برنامه منظم ورزشی و مصرف بیشتر ماهی سفید الزامی است.
نقش چاقی در کبد چرب
کبد چرب در افراد چاق شایع است و در 80 تا 90 درصد موارد چاقی مفرط دیده می‌شود. عواملی چون عدم تکامل جسمانی، توسعه تکنولوژی،، زندگی ماشینی، شهرگرایی، تن‌آسایی، رفاه مادی، مصرف بی‌رویه مواد غذایی موجب شده است تا چاقی روز به روز بیشتر شود. بر اساس قد و سن افراد می‌توان وزن ایده‌آل را از روی جداول بررسی کرد. هنگامی که انرژی ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره می‌شود و اگر این حالت طولانی مدت باشد، فرد چاق می‌شود.
افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی نسبت به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ می‌دهند. باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهمم چاقی است ولی تنها علت نیست بلکه عوامل دیگری مانند تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند.
برای کاهش وزن در قدم اول باید به شیوه زندگی فرد توجه داشت و رژیم غذایی با محدودیت کالری را به اجرا درآورد ولی رژیم‌های غذایی سخت وو طاقت‌فرسا مناسب نیست. مشکل عمده در درمان چاقی، کاهش وزن نیست بلکه حفظ وزن کاهش یافته است. متاسفانه تعداد معدودی از بیماران به طور دایم کاهش وزن خود را حفظ می‌کنند. بدیهی است که دیابت و بالا بودن چربی خون در افراد چاق نیز دیده می‌شود و این دو عامل در ابتلا به کبد چرب کمک موثر است.
نقش ورزش در درمان کبد چرب
انجام تمرینات ورزشی خاص گروه یا قشر خاصی از جامعه نیست. افراد در همه سنین باید ورزش کنند. ورزش تاثیر جدی در جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و حفظ سلامت و حتی روح آدمی دارد.
بخور و نخورهایی برای تقویت کبد
یکی از راه‌هایی که بتوان از چنین عواقبی در امان ماند کمک به سلامت آن با خوردن مواد غذایی، معدنی و گیاهی است.
کاسنی از جمله گیاهانی به شمار می‌رود که از دیرباز مورد توصیه طبیبان سنتی بوده است. ریشه این گیاه می‌تواند علاوه بر مزایای زیاد درمانیی دیگرش، به عنوان تقویت‌کننده‌ای مناسب برای کبد استفاده شود. در همین دسته‌بندی، از گون هم می‌توان برای افزایش قدرت کبد در روند سوخت‌وساز بهره گرفت. ریشه‌های این گیاه همانند کاسنی علاوه بر داشتن خواص متعدد می‌تواند مورد استفاده اشخاص برای بالا بردن توان کبد باشد.
تهیه دمنوشی از گل مریم هم اثرات خوبی بر تقویت کارایی کبد بر جا می‌گذارد.
به کسانی که دچار اضطراب هستند، توصیه می‌شود زغال‌اخته مصرف کنند که استرس را کاهش می‌دهد و استرس باعث ایجاد اشکالات متعدد وو متفاوت روانی و جسمی می‌شود و بر کبد نیز اثر می‌گذارد. به همین دلیل با مصرف زغال‌اخته می‌توان یک تیر را بر دو هدف نشاند.
از میان خوردنی‌های غذایی، می‌توان مکمل روغن ماهی را نام برد که قدرت زیادی در شکستن چربیها بخصوص در ناحیه کبد دارد و به تقویت کارر کلیه‌ها، معده و خونرسانی بهتر کمک شایانی می‌کند.
اگر می‌خواهید خود را از بیماری‌ها و نارسایی‌های کبدی، بخصوص نارسایی‌هایی چون اختلال کبد چرب دور بمانید، مصرف آبمیوه‌ها پیشنهاد سالمیی برای این منظور است. آب سیب، هویج، لیموترش، حتی سبزیجاتی چون اسفناج و جعفری، برخی کلم‌ها مثل بروکلی، قمری و بروکسل می‌تواند این نیت شما را برآورده کند و مواد معدنی آنها به کمک پاکسازی بهتر بدن از سموم بیاید.
در راس تمام خوراکی‌ها که تقریبا همگان بر اثرات و مزایا و فواید گوناگون آن در زمینه‌های بسیار متفاوت واقف هستند، عسل قرار دارد. خوردن مقداری کنترل شده و متعادل از عسل به طور منظم یک فایده دیگر هم دارد که آن دور شدن از احتمال ابتلا به بیماریهای کبدی و از همه مهم‌تر سیروز کبدی است.
زنجبیل، دارچین، سرکه، سیر، پیاز، نان سبوس‌دار، آرتیشو یا کنگر فرنگی، قاصدک ترش، رزماری، کاکائوی تلخ، سیب، تمشک، پرتقال، گریپ‌فروت،، طالبی، گلابی، کشمش، آلو و مانند اینها نیز اثرات مفیدی بر تقویت کبد دارد.
درمان کبد چرب
درمان در طب نوین : در طب نوین درمان و داروی اختصاصی برای کبد چرب وجود ندارد، ولی در لینک زیر درمان طبیعی بیماری کبد چرب با طب سنتی روبراتون اماده کردیم